Spadek, a także darowizna podlegają opodatkowaniu. Jednakże są osoby, które po spełnieniu pewnych wymogów mogą uchylić się od zapłacenia tego podatku.
Duże znaczenie w przypadku ustalania wysokości podatku ma osoba, która przekazała spadek albo darowiznę. Przynależność do grupy podatkowej jest zależna od stosunku, który łączy nabywcę ze zbywcą. Wyodrębnia się tutaj trzy grupy podatkowe. Do pierwszej grupy zaliczono małżonków, zstępnych, wstępnych, pasierbów, zięciów, synowe, rodzeństwo, ojczymów, macochy, a także teściów. W drugiej grupie znajdują się zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni oraz małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i ich rodzeństwo, małżonkowie rodzeństwa małżonków, jak również małżonkowie innych zstępnych. Natomiast trzecia grupa to inni nabywcy, których najbardziej obciąża tego typu podatek. Zwolnieni od podatku od spadków i darowizn mogą być niektórzy nabywcy, którzy zaliczają się do pierwszej grupy, ale tylko w przypadku, gdy spełnią wszystkie warunki formalne. Mowa tutaj o małżonkach, zstępnych (dzieci oraz wnuki), wstępnych (rodzice i dziadkowie), rodzeństwie, pasierbach, ojczymach, a także macochach. Warunkiem jest poinformowanie przez nabywcę urzędu skarbowego o fakcie nabycia spadku bądź darowizny. Można tego dokonać na podstawie specjalnego formularza SD-Z2. Na złożenie wniosku nabywca ma 6 miesięcy od chwili otrzymania darowizny lub uprawomocnienia się sądowego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku albo też sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza. W przypadku braku zgłoszenia następuje opodatkowanie nabycia spadku czy darowizny na zasadach, które dotyczą pierwszej grupy podatkowej. W celu skorzystania ze zwolnienia od podatku od darowizny pieniężnej do formularza SD-Z2 należy dołączyć dowód otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy bądź też na rachunek w SKOK-u, a ponadto w tytule przelewu trzeba zaznaczyć, iż jest to darowizna. Podatnik może nie zgłaszać otrzymania darowizny w przypadku, gdy łączna wartość otrzymanego przez okres 5 lat majątku nie przekroczyła 9637 zł, jak również, gdy nabycie następuje na podstawie aktu notarialnego.
